Recensie: De laatste dans

1969: Een klein meisje zit op de bank. Samen met haar vader kijkt ze naar de grappige en in haar ogen stokoude zwart-wit film van Charlie Chaplin. Haar vader buldert van het lachen en samen hebben ze dikke pret.
2014: De laatste dans van Fabio Stassi verschijnt, een boek dat in een mix van feiten en fictie het leven van Charlie Chaplin vertelt. Dit boek doet me met nostalgie denken aan de momenten met mijn vader. En ik denk aan mijn fascinatie voor deze kleine man die in de begintijd van de bioscoopfilm een van de beroemdste filmsterren ter wereld was. Zijn rol als zwerver, die hij speelde van 1914 tot 1936 is ook nu nog wereldberoemd. Dit was een boek dat ik heel graag wilde lezen.

Stassi neemt je mee terug in de tijd en laat de wereld zien door de ogen van Charlie Chaplin
De laatste dans maakte mijn verwachtingen meer dan waar en is een echte aanrader. Niet alleen voor de fans van Charlie Chaplin maar voor iedereen die een kijkje wil nemen in de tijd dat de film ontstond.



Dans met de dood
Het is de kerstnacht van 1971. Een man van tweeëntachtig knipt het licht aan in een kamer. Weggezonken in een fauteuil naast het raam zit de Dood, gehuld in een mantel.

DE DOOD  Ik zat op je te wachten.

De man draagt een versleten slobberbroek en een te krap jasje. Hij neemt zijn bolhoed af, ten teken van begroeting.

DE MAN  Ik ook op jou. Zestig jaar geleden heeft een waarzegster me verteld dat je vandaag zou komen.

Zo begint De laatste dans wanneer de dood Charlie Chaplin komt halen. Maar de grote acteur wil niet dat het doek nu al voor hem valt. Hij wil zijn jongste zoon Christopher nog zien opgroeien en besluit een afspraak te maken met de Dood: als hij die aan het lachen weet te brengen, krijgt hij een jaar extra. Ieder jaar met kerst zal de Dood terugkomen en kan Charlie weer proberen er een jaar bij te krijgen. Omdat Charlie weet dat hij uiteindelijk toch met de dood mee zal moeten gaan schrijft hij een brief aan Christopher die zonder hem zal moeten opgroeien. Hij wil zijn zoon iets speciaals geven en hem vertellen hoe zijn carrière echt begonnen is. Hij vertelt zijn zoon zijn levensverhaal, van zijn armzalige jeugd in Engeland tot aan de hoogte punten van zijn roem. En alles ertussen in.

Filmrol / Nacht
De hoofdstukken waarin Charlie aan zijn zoon schrijft worden heel toepasselijk filmrol genoemd. In zes filmrollen vertelt hij in de ik-vorm zijn verhaal aan zijn zoon. In de eerste filmrol laat hij aan Christopher weten dat hij in een vreemde dans met de dood verwikkeld is geraakt die hij eerdaags zal gaan verliezen. Hij legt uit waarom hij de brief schrijft en wat hij zijn zoon mee wil geven. Een stukje van het verleden van Charlie dat niemand kent zal hij zijn zoon wel vertellen.
Na ieder hoofdstuk over zijn leven komt er een intermezzo. Ieder jaar op 24 december komt de Dood langs en moet Charlie proberen om er weer een jaar bij te krijgen.

Deze stukjes zijn mooi geschreven, ze zijn grappig maar hebben tegelijkertijd iets triest. Charlie is een oude man die in zijn zwerverskloffie de Dood aan het lachen wil maken. Iets dat soms lukt omdat de Dood heel cynisch juist in de lach schiet van het oude lichaam dat nog probeert te vermaken. Hun verhouding is dubbel, Charlie is niet bang voor de dood maar hij wil gewoon zijn jonge zoon niet in de steek laten. De Dood doet slechts wat hij moet doen en heeft niets tegen Charlie. Samen met de dood kijkt hij terug op zijn leven.
Wanneer uiteindelijk in 1977 het laatste intermezzo met de dood plaatsvindt is er tussen hen beide een soort van band ontstaan en gaat Charlie zonder spijt mee. En ondanks dat je als lezer van te voren weet dat nu het doek echt valt voor Charlie weet het toch te ontroeren.

Prachtig geschreven
Ook de brief die Charlie aan zijn zoon schrijft heeft indruk op me gemaakt. Hij schrijft echt aan zijn zoon, soms meer een verhaal vertellend en op andere momenten is hij beschouwend. De schrijfstijl is vlot en leest prettig. De sfeer is wat melancholiek en nostalgisch en past op een of ander manier precies in de tijd waarin het verhaal zich afspeelt.
Het is een prachtig geschreven verhaal dat alleen al door het mooie taalgebruik de moeite van het lezen waard is.

Charlie neemt zijn zoon en de lezer mee naar zijn jeugd en de tijd dat de film ontdekt werd. Hij vertelt over zijn werk en over zichzelf. Het is alsof je in een tijdmachine gestapt bent en in die tijd belandt bent. Stassi schildert met woorden, ik zag het circus waar hij werkte voor me en hoorde op de achtergrond de muziek. En ik voel de verbazing wanneer de film zijn intrede doet en mensen de eerste bewegende beelden zien.

Reis terug in de tijd
Verwacht bij dit boek geen biografie of een verhaal over de filmindustrie. Het is ook geen verhaal dat in één rechte lijn het leven van Charlie vertelt.
Het is een reis terug in de tijd waarbij je als lezer indrukken opdoet zoals Charlie ze zag, waarbij je personages en de wereld ziet door de ogen van Charlie. Het gaat over zijn leven en vertelt over zijn liefdes, zijn films, het ontstaan van De Zwerver. Maar ook over de mensen die hij ontmoet en over de viool die hij overal mee naar toe neemt. En over wie nu eigenlijk echt de film ontdekt heeft, iets wat vanaf het begin tot het einde als een rode draad door het verhaal heen loopt.

De dans met de dood en de filmrollen waarin Charlie Chaplin zijn leven vertelt vormen samen een prachtig geschreven en indrukwekkend boek.


Boekgegevens
Titel:De laatste Dans
Auteur:Fabio Stassi
Uitgever:Ambo Anthos
Verschenen:Oktober 2014
ISBN:9780941423733

Labels: ,